Trong dòng chảy ký ức của giới mộ điệu game, một nỗi hoài niệm sâu sắc thường trực về những tựa game “bản quyền” hay “chuyển thể” từ các bộ phim, chương trình truyền hình vang bóng một thời. Chúng ta thường nhớ về những cái tên được phát triển vội vàng, chi phí thấp, và ra mắt song hành với các tác phẩm điện ảnh đình đám. Có những trò chơi bị gắn mác “thảm họa” như Superman 64, Terminator Salvation, hay huyền thoại E.T. trên Atari. Nhưng cũng không ít tác phẩm được tôn vinh, không chỉ là những game chuyển thể xuất sắc mà còn là những tượng đài thay đổi cả ngành công nghiệp, điển hình là GoldenEye của Rare.
Thế hệ game thủ ngày nay có thể cảm thấy rằng những game bản quyền theo kiểu cũ đã không còn. Họ khao khát những trải nghiệm tương tự nhưng lại nhầm lẫn về sự biến mất của chúng. Thực tế, game bản quyền chưa bao giờ biến mất; chúng đã tiến hóa, thâm nhập và gần như chiếm lĩnh toàn bộ thế giới trò chơi điện tử đương đại, định hình lại cách chúng ta cảm nhận về giá trị và tính độc đáo của một tựa game.
Game Nào Cũng Là Game Bản Quyền (Hoặc Chuyển Thể) Giờ Đây
Hãy nhìn vào Vũ trụ Điện ảnh Marvel (MCU) – chuỗi thương hiệu điện ảnh lớn nhất thế giới, đang đặt dấu ấn đậm nét trên mọi “món bánh” gaming có thể tưởng tượng được. Đúng là Marvel Rivals dựa nhiều vào truyện tranh hơn là ảnh hưởng trực tiếp từ phim, nhưng không thể phủ nhận rằng giá trị của IP Marvel hiện tại được thổi bùng phần lớn nhờ sự thống trị của MCU trên màn ảnh rộng suốt một thập kỷ qua. Bên cạnh Rivals, chúng ta có Marvel’s Avengers (nay đã ngừng hoạt động), Marvel’s Spider-Man huyền thoại, Guardians of the Galaxy, Midnight Suns, và sắp tới là Blade, Wolverine, Marvel 1943: Rise of Hydra, thậm chí cả một game Iron Man mới – khác biệt hoàn toàn so với tựa game chuyển thể từ bộ phim Iron Man đầu tiên. Đó là chưa kể đến các game di động như Marvel Snap và Marvel Mystic Mayhem.
DC cũng không kém cạnh với vô vàn sản phẩm. Loạt game Batman Arkham của Rocksteady là những kiệt tác kinh điển, nhưng chúng ta còn có hai series Batman Telltale, Gotham Knights, Suicide Squad: Kill the Justice League, và Injustice. Thậm chí, DC còn được đồn đoán đang ráo riết tuyển dụng cho một tựa game dịch vụ trực tuyến (live-service) khác – một minh chứng cho sự thiếu khả năng rút kinh nghiệm từ những sai lầm trước đó của các tập đoàn lớn.
Wolverine từ Marvel Rivals với thẻ Bảo Vệ Hạng, minh họa sự hiện diện của các nhân vật truyện tranh trong game hiện đại.
Bạn có thể tranh luận rằng các thương hiệu truyện tranh không thực sự là “game chuyển thể” từ phim. Tôi sẽ chấp nhận rằng truyện tranh ảnh hưởng đến những tựa game này nhiều hơn phim ảnh. Tuy nhiên, liệu ai có thể phủ nhận rằng Suicide Squad sẽ nhận được sự chú ý lớn đến vậy nếu Margot Robbie không thủ vai Harley Quinn trên màn ảnh? Thôi được, hãy xét thêm những ví dụ khác.
Dù The Walking Dead cũng là một bộ truyện tranh, nhưng sức hút của nó trong game được củng cố mạnh mẽ bởi series truyền hình. Chúng ta đã có một tựa game Friday the 13th rất được yêu thích và một bản mới đang được phát triển. Hàng loạt game Harry Potter đã ra đời. IO Interactive đang phát triển một game James Bond. Vô số game Star Wars, Lord of the Rings, South Park, Mad Max, và gần đây là Avatar: Frontiers of Pandora. Riêng Bithell Games đã xuất bản hai game Tron và một game John Wick. Đừng quên Alien Isolation. Và cả Rebel Moon nữa. Thậm chí một game dựa trên bộ phim độc lập Barbarian cũng đã được công bố, điều này cho thấy ranh giới giữa “bản quyền” và “thương hiệu” ngày càng mờ nhạt.
Mọi Tựa Game Giờ Đều Là (Hoặc Hướng Tới) Một Thương Hiệu Nhượng Quyền
Danh sách đồ sộ nhưng vẫn chưa đầy đủ này được đưa ra để chứng minh một điều: game bản quyền không những không biến mất mà còn đã chiếm lĩnh. Điều chúng ta chứng kiến trong thập kỷ qua là chi phí phát triển game ngày càng đắt đỏ, và các công ty ngày càng sợ hãi việc chấp nhận rủi ro. Việc phát triển game dựa trên các IP nổi tiếng – phim ảnh, chương trình truyền hình, và đúng vậy, cả truyện tranh – là một cách chắc chắn để đảm bảo ít nhất bạn sẽ thu hút được sự chú ý từ lượng fan sẵn có.
Tuy nhiên, chính thái độ “an toàn” này lại đang đóng cửa các studio và hủy bỏ các dự án game. Phí cấp phép bản quyền là một con số khổng lồ. Theo Bloomberg, vụ rò rỉ dữ liệu của Insomniac năm 2023 đã tiết lộ rằng “Insomniac và Marvel có cam kết cấp phép lên đến 621 triệu USD để phát triển và tiếp thị các game X-Men đến năm 2035″, bao gồm cả game Wolverine và Spider-Man 3. Không khó để hiểu tại sao các studio bị đánh giá là không thể đáp ứng những mục tiêu tài chính cao ngất ngưởng này lại phải chứng kiến các dự án của họ bị hủy bỏ và thậm chí đóng cửa sau nhiều năm phát triển, như game Black Panther của Cliffhanger Games hay game Wonder Woman của Monolith.
Hình ảnh Wonder Woman, biểu tượng của các thương hiệu nhượng quyền khổng lồ đang thống trị ngành game.
Cấp phép bản quyền không chỉ hiện diện; nó đã trở thành một mô hình kinh doanh phổ biến đến mức đáng kinh ngạc. Tôi đã từng viết vào năm 2023 rằng mình đã quá mệt mỏi với những bản làm lại, khởi động lại, và những IP cũ rích được tái sử dụng liên tục. Đến nay, tình hình vẫn chưa khá hơn. Mọi thứ đều là một thương hiệu hoặc đang khao khát trở thành một thương hiệu, và vì thế, mọi thứ đều là một sự chuyển thể, một bản quyền. Liệu mô hình này có bền vững? Chắc chắn là không, nhưng các nhà phát hành lớn lại quá sợ hãi để tạo ra bất cứ thứ gì nguyên bản lest nó thất bại. Giờ đây, tôi hiểu rõ hơn nỗi hoài niệm về những game chuyển thể của ngày xưa – ít nhất thì sự thất bại của chúng không dẫn đến việc phá sản cả một studio.
Cuối cùng, câu hỏi đặt ra là liệu sự an toàn trong việc khai thác IP sẵn có có đang bóp nghẹt sự sáng tạo và đa dạng trong ngành game hay không. Liệu chúng ta có đang hy sinh những ý tưởng đột phá cho một mô hình kinh doanh đầy rủi ro và thiếu bền vững về lâu dài? Game bản quyền không chết, nhưng cái chết có thể đang đến với sự đổi mới. Bạn nghĩ sao về xu hướng này trong ngành game hiện nay? Hãy chia sẻ quan điểm của bạn bên dưới!
