Trong bối cảnh các trình soạn thảo mã nguồn tranh giành vị thế bằng hệ sinh thái mở rộng và tiện ích vô tận, VS Code đã từng là vua không thể tranh cãi. Tuy nhiên, khi sự tiện dụng chuyển thành gánh nặng — hiệu năng ì ạch, tiêu thụ tài nguyên bất thường — nhu cầu tìm về những công cụ “tinh gọn” trỗi dậy. Zed, một trình soạn thảo nguồn mở viết bằng Rust, xuất hiện như lựa chọn thay thế đầy hứa hẹn. Bài viết này phân tích những điểm đột phá của Zed so với VS Code dựa trên trải nghiệm thực tế và dữ liệu chức năng, với góc nhìn vừa kỹ thuật vừa mang hơi thở văn hóa của cộng đồng phát triển phần mềm.
Zed mang cảm giác native và hiệu năng vượt trội
Không còn cảm giác ứng dụng web
Khi nói “native feel”, điều người viết cảm nhận là Zed không giống một ứng dụng web đóng gói trên desktop như VS Code. Zed được xây dựng bằng Rust và tận dụng GPU để render giao diện, dẫn đến các cải thiện đáng kể về hiệu năng:
- Phản hồi khi gõ chữ gần như tức thời, kể cả trong các tệp rất lớn — yếu tố then chốt để giữ trạng thái “flow” khi lập trình.
- Tác giả ghi nhận quạt laptop hạ tốc ngay sau khi thoát VS Code và mở Zed — dấu hiệu tiêu thụ tài nguyên thấp hơn.
- Giao diện mặc định gọn gàng, ít rối nhip hơn so với một VS Code “nặng” bởi hàng tá theme và extension.
Tóm lại, Zed ưu tiên tốc độ và sự rõ ràng thay vì độ dày tính năng, giúp giảm nhu cầu cài đặt vô số extension chỉ để có trải nghiệm cơ bản.
Giao diện khởi động Zed, trình soạn thảo hiệu năng cao thay thế VS Code
Tùy chỉnh và thói quen phím tắt: chuyển đổi không sốc
Tương thích với thói quen VS Code
Zed cung cấp mức độ tùy biến đứng sát cạnh VS Code:
- Mục Settings > Appearance cho phép chỉnh hầu hết khía cạnh giao diện.
- Người dùng có thể thiết lập keymap theo chuẩn VS Code để tiếp tục dùng phím tắt quen thuộc cho điều hướng file và quản lý cửa sổ.
- Chế độ Vim tích hợp (modal editing) là tính năng gốc, mang lại cảm giác nhanh hơn so với các extension Vim trên VS Code.
Mặc dù hệ sinh thái extension của Zed chưa phong phú như VS Code, nhiều chức năng vốn cần extension trên VS Code (ví dụ tích hợp Git nhanh, chỉnh sửa cộng tác) đã là tính năng mặc định của Zed. Điều này có nghĩa mỗi extension khi được cài vào Zed thường có chất lượng cao, nhanh và an toàn hơn.
AI được tích hợp mượt mà, không chỉ là “dán” extension
Agentic editing và dự đoán đoạn mã
Thay vì phụ thuộc vào extension như GitHub Copilot, Zed tích hợp AI ngay từ lõi:
- Agentic editing cho phép ủy thác các tác vụ phức tạp cho “đại lý” AI — hành vi giống đối tác lập trình hơn là gợi ý hoàn từ đơn thuần.
- Tính năng dự đoán văn bản hiển thị cả khối mã lớn sắp viết, tương đương các mô hình AI hàng đầu.
- Chọn một đoạn mã và yêu cầu trợ lý thực thi tác vụ nhỏ là thao tác liền mạch, hữu dụng cho workflow.
Ngoài AI, Zed có outline view, thao tác chuỗi/ dòng mạnh, preview Markdown, khả năng gán script tùy chỉnh và kiến trúc LSP tối ưu — tất cả góp phần giảm bớt “bloat” so với việc cài từng extension rời rạc.
Cộng tác thời gian thực: giảm ma sát nhóm
Chia sẻ workspace đơn giản và nhanh
Điểm gây ấn tượng là khả năng cộng tác real-time gốc của Zed:
- Mở command palette, chọn chia sẻ workspace, gửi link — đồng đội truy cập ngay, con trỏ di chuyển tức thì.
- Tốc độ và tích hợp mượt mà do lõi trình soạn thảo nhẹ, tránh lag khi phiên chia sẻ diễn ra.
- Là phần mềm mã nguồn mở, Zed cho phép cộng đồng kiểm tra mã nguồn, tăng độ minh bạch về bảo mật.
Cộng tác thời gian thực trên Zed: chia sẻ workspace và theo dõi con trỏ đồng đội
Tổng kết: khi hiệu năng trở thành tuyên ngôn văn hóa phát triển
Zed không phải là “VS Code tốt hơn” theo mọi nghĩa; nó là tuyên ngôn rằng nhiều nhà phát triển bây giờ ưu tiên tốc độ, tính gọn nhẹ và trải nghiệm tập trung hơn là hệ sinh thái khổng lồ. Việc chuyển đổi khỏi vùng an toàn (thói quen và extension) đòi hỏi thời gian học lại phím tắt và tìm lại công cụ phụ trợ, nhưng nếu bạn đánh giá cao hiệu năng, tích hợp AI mượt mà và cộng tác liền lạc, Zed xứng đáng để thử.
Bạn nghĩ sao về việc chuyển từ VS Code sang Zed? Hãy thử mở một file bằng Zed và so sánh cảm giác gõ phím, sau đó chia sẻ trải nghiệm của bạn bên dưới!
