Trong vũ trụ board game, chiến thắng thường được xem là đỉnh cao, là đích đến tối thượng mà mọi game thủ đều khao khát. Dù đó là cơ chế người về đích đầu tiên hay tổng điểm phức tạp, luôn có một người rời bàn chơi với tư cách người chiến thắng. Tất nhiên, chiến thắng không phải là tất cả, và đôi khi vinh quang ấy lại đi kèm một cái giá không nhỏ.
Không có gì sai khi cố gắng thắng một trò chơi bạn đang chơi – suy cho cùng, đó là mục tiêu. Nhưng một số tựa game có thể khiến người thắng cảm thấy trống rỗng, tự vấn liệu khoảnh khắc vinh quang thoáng qua của họ có thực sự đáng giá. Nếu bạn dấn thân vào những board game dưới đây, hãy cảnh giác: đôi khi, vị trí thứ hai lại là lựa chọn khôn ngoan hơn.
Dead Of Winter (2014)
Bản Chất Co-op Mong Manh
Token zombie và các vật phẩm chiến lược trong Dead of Winter, tượng trưng cho những lựa chọn khó khăn về đạo đức và sinh tồn
Dead Of Winter là một tựa game xuất sắc từ thời kỳ đỉnh cao của “phục hưng zombie”, được tiếp sức bởi các thương hiệu như The Walking Dead và The Last Of Us. Trong vai trò là thành viên của một cộng đồng người sống sót đang bị vây hãm, người chơi phải hợp tác vì lợi ích chung… đồng thời bí mật thúc đẩy những mục tiêu cá nhân, có thể xung đột hoặc không với sự tồn vong của nhóm.
Tùy thuộc vào mục tiêu riêng của nhân vật, chiến thắng trong Dead Of Winter có thể đồng nghĩa với việc chấp nhận để thế giới chìm trong hỗn loạn, tàn nhẫn đẩy những người bạn đồng hành vào vòng vây của bầy xác sống. Tệ hại hơn cả, bạn phải giả vờ hợp tác cho đến khoảnh khắc quyết định để phản bội tất cả nếu muốn hiện thực hóa mục tiêu của mình. Chiến thắng ở đây không chỉ là vượt qua thử thách của game mà còn là sự tước bỏ đi những giá trị đạo đức cơ bản, để lại dư vị đắng chát về một bản ngã đã bị tha hóa trong cuộc chiến sinh tồn khắc nghiệt.
Risk Legacy (2011)
Lan Tỏa Hạt Nhân Chiến Lược
Hộp board game Risk Legacy với hình ảnh robot chiến đấu xé toạc binh lính, thể hiện sự hủy diệt và biến đổi vĩnh viễn trong game
Điều gì xảy ra khi bạn bắt đầu giành chiến thắng áp đảo trong một ván Risk? Nếu những người chơi khác đủ thông minh, họ sẽ hình thành một liên minh chống lại bạn cho đến khi ai đó trở thành mối đe dọa lớn hơn. Nếu bạn vẫn giành chiến thắng bất chấp tất cả, bạn chắc chắn sẽ khởi đầu ván game tiếp theo với một mục tiêu lớn đặt trên lưng, giống như Napoleon trở về từ nơi lưu đày.
Risk Legacy là một trò chơi mang tính đột phá trên nhiều phương diện, cả về cách nó thay đổi thể loại board game lẫn cách tiếp cận lối chơi nghiền ngẫm của Risk truyền thống. Tuy nhiên, một điều mà nó không làm được là ngăn chặn người dẫn đầu trở thành kẻ thù số một của công chúng. Nếu có, nó còn làm trầm trọng thêm vấn đề; cứ mỗi ván bạn thắng trên bàn Risk Legacy, bạn sẽ bắt đầu các ván tiếp theo với một tên lửa hạt nhân trong kho vũ khí, có thể dùng để xoay chuyển cục diện trận chiến theo hướng có lợi cho mình. Việc thắng game khiến bạn càng trở nên nguy hiểm hơn trong các trận đấu sau này, và do đó, càng dễ thu hút sự căm ghét từ những người chơi đồng hành. Đây không chỉ là một game chiến thuật, mà còn là một nghiên cứu xã hội học về bản chất của quyền lực và sự cô lập.
HeroQuest (1989)
Gieo Mầm Cho Những DM Đối Địch
Bộ board game HeroQuest cổ điển, tái hiện không gian hầm ngục u ám với các nhân vật và quái vật sẵn sàng đối đầu
Tựa game kinh điển HeroQuest về kiếm thuật và phép thuật là bước khởi đầu cho nhiều người chơi làm quen với thể loại nhập vai bàn giấy (TTRPG) vào đầu những năm 90, dù ở một hình thức đơn giản hóa. Sự hợp tác giữa Milton Bradley và Games Workshop này chỉ tập trung vào việc khám phá hầm ngục và tiêu diệt quái vật một cách tàn nhẫn, tất cả dưới sự giám sát chặt chẽ của Game Master trong vai trò Zargon The Chaos Sorcerer.
Dù có chủ ý hay không, HeroQuest dường như khuyến khích người chơi Zargon thực sự cố gắng hạ gục các anh hùng. Nếu đó là cách bạn muốn chơi và mọi người đều đồng ý, thì đó là game của bạn. Nhưng nó lại là một tiền lệ xấu khi đến lúc chuyển sang D&D hoặc các TTRPG đích thực khác. Hãy nhớ rằng, trong TTRPG, đó phải là người chơi và DM, chứ không phải người chơi đối đầu DM. Chiến thắng của Zargon đôi khi đồng nghĩa với việc phá vỡ tinh thần cộng tác cốt lõi của trải nghiệm nhập vai, biến một buổi giải trí thành một cuộc đối đầu không cần thiết.
Settlers Of Catan (1995)
Hiểm Họa Cấm Vận Cừu
Bàn chơi Settlers of Catan với các vùng đất tài nguyên và xúc xắc, tượng trưng cho sự trao đổi và cạnh tranh tài nguyên trong game
Chiến thắng trong Catan ẩn chứa nhiều cạm bẫy tương tự như Risk: những người chơi khác sẽ liên minh chống lại bạn, thường là bằng cách cố gắng ngăn bạn tiếp cận các tài nguyên cần thiết. Sự thù địch này có thể lan sang các ván game tương lai, điều này khó mà công bằng hay vui vẻ.
Tuy nhiên, Catan cũng mang đến những vấn đề riêng, cụ thể là khoảng cách về kỹ năng và sự nhiệt tình. Nhìn chung, bạn muốn mọi người trong nhóm có cùng mức độ nhiệt huyết để trò chơi trở nên thú vị. Một nhóm chơi giải trí sẽ vui vẻ khi tung xúc xắc và trao đổi tài nguyên, trong khi một nhóm cạnh tranh nghiêm túc hơn có thể đi sâu vào chi tiết các chiến lược đã biến Catan thành kinh điển trong nhiều thập kỷ. Nếu có một người chơi quá nghiêm túc trong một bàn chơi chủ yếu mang tính giải trí, họ có thể sẽ thắng theo một cách mà không ai vui vẻ, kể cả chính họ. Chiến thắng đơn độc, vượt trội đến mức làm phá vỡ cân bằng trải nghiệm chung, đó là một kiểu “chiến thắng” phản tác dụng.
Smash Up (2012)
Cái Bẫy Của Sự “Vui Vẻ”
Bìa game Smash Up với các phe phái đa dạng như cướp biển, khủng long, người ngoài hành tinh đối đầu, thể hiện sự kết hợp độc đáo của các bộ bài
Mặt khác, nếu bạn thực sự thích “đè bẹp” những người chơi mới, có lẽ bạn sẽ mang Smash Up đến mọi buổi tối chơi board game. Nhẹ nhàng, hấp dẫn và chỉ cân bằng ở mức độ vừa phải, Smash Up là trò chơi mà những người chơi board game trình độ trung bình dùng để hả hê nghiền nát những người chơi thông thường. Nó được quảng cáo là dễ chơi và dễ tiếp cận, nhưng nếu bạn biết các combo, bạn ở một đẳng cấp khác so với những người không biết.
Giống như Catan, Smash Up sẽ ổn nếu mọi người đều ở cùng một trình độ. Nhưng hãy cẩn thận với những “cá mập” trên bàn chơi, đang tìm kiếm một chiến thắng dễ dàng. Đừng trở thành “cá mập” đó. Vấn đề không nằm ở sự khác biệt trình độ, mà ở ý định sử dụng sự khác biệt đó để tạo ra một chiến thắng không mang tính xây dựng, mà chỉ đơn thuần là sự khẳng định cái tôi một cách thô bạo.
Tales Of The Arabian Nights (1985)
Khi Mục Đích Không Phải Là Thắng
Bìa hộp game Tales of the Arabian Nights với hình ảnh lấy cảm hứng từ Nghìn Lẻ Một Đêm, tập trung vào yếu tố kể chuyện và phiêu lưu
Như đồng nghiệp James Kennedy của tôi đã nhận xét, nếu bạn tiếp cận Tales Of The Arabian Nights như một board game truyền thống, mong đợi chiến thắng, bạn sẽ không có một trải nghiệm vui vẻ. Cuộc phiêu lưu siêu giản dị, ấm cúng này là một bài tập kể chuyện hợp tác, và đó là nơi nó thực sự tỏa sáng.
Về mặt kỹ thuật, có một cách để thắng theo luật chơi, đó là tích lũy đủ số điểm Cốt truyện trong cuộc phiêu lưu của bạn, sau đó quay trở lại Baghdad ở trung tâm bàn cờ để kể lại câu chuyện. Tôi đã chơi trò này có lẽ cả chục lần, và tôi khá chắc chắn rằng chúng tôi luôn bỏ qua luật đó và chỉ chơi cho đến khi cảm thấy thỏa mãn hoặc cho đến khi ai đó phải rời đi. Nếu bạn vội vã nâng điểm số và chạy đua về Baghdad để thắng, bạn đã hoàn toàn bỏ lỡ mục đích của trò chơi, và cũng có thể đã tước đi cơ hội của những người chơi khác để xem họ có thể gây ra những trò vui vẻ nào khác. Chiến thắng ở đây không phải là một đích đến, mà là sự chối bỏ hành trình, một sự hiểu sai trầm trọng về bản chất của nghệ thuật kể chuyện.
Diplomacy (1959)
Vinh Quang Nhuốm Máu Tình Bạn
Bản đồ game Diplomacy, mô phỏng châu Âu đầu thế kỷ 20, nơi các quốc gia tranh giành ảnh hưởng qua ngoại giao và phản bội
Một trong những lời khuyên hay nhất về board game mà tôi từng nhận được là “đừng bao giờ chơi Diplomacy với bạn bè.” Hãy chơi nó tại các hội nghị, với những người bạn sẽ không bao giờ gặp lại. Chơi nó với những người bạn không quen biết rõ. Thậm chí, hãy chơi với kẻ thù của bạn. Chỉ đừng chơi Diplomacy với bạn bè, bởi vì nếu bạn thắng, rất có thể họ sẽ không còn là bạn của bạn nữa.
Diplomacy có tất cả các yếu tố xây dựng liên minh và liên minh tạm thời của Risk, nhưng không có sự ngẫu nhiên hay tung xúc xắc. Một sự phản bội duy nhất vào thời điểm quan trọng là tất cả những gì cần để hạ bệ một đế chế, hoặc khiến một người chơi trở nên vô nghĩa trong phần còn lại của thời gian chơi từ bốn đến sáu giờ của trò chơi. Bạn không thắng Diplomacy bằng cách tử tế, và những tội ác của bạn sẽ ám ảnh bạn trong mọi ván game bạn chơi, không chỉ ván này, cho đến hết đời. Đây là một ván cờ chính trị thu nhỏ, nơi bản chất con người bị bóc trần, và ranh giới giữa chiến thuật và sự tàn nhẫn trở nên mờ nhạt.
Chess (c. 700 CE)
Thiên Tài Hay Chỉ Là Giỏi Cờ?
Hai nhân vật Sims đang chơi cờ vua bên cạnh những ngôi mộ trong The Sims 4, minh họa sự phổ biến của cờ vua trong mọi bối cảnh và tiềm ẩn sự kiêu ngạo
Đâu đó trong dòng chảy văn hóa của chúng ta, chúng ta đã quyết định rằng giỏi cờ vua đồng nghĩa với thiên tài. Có lẽ do vị thế hàng thế kỷ của nó là trò chơi của các vị vua, cờ vua mang một không khí thượng đẳng. Trải nghiệm của bạn có thể khác nhau, nhưng dường như có điều gì đó về cờ vua khiến người chơi trở nên kiêu ngạo một khi họ đã thắng đủ ván.
Học một kỹ năng mới là một mục tiêu đáng ngưỡng mộ, cũng như việc leo lên các bảng xếp hạng Elo nếu điều đó phù hợp với sở thích của bạn. Vì vậy, không có gì sai khi muốn giỏi cờ vua. Nó chỉ không khiến bạn thông minh hơn hay tốt hơn những người khác. Nó chỉ có nghĩa là bạn giỏi cờ vua. Đôi khi, chiến thắng trong cờ vua là một sự phơi bày của cái tôi và sự ngạo mạn, một lời nhắc nhở rằng trí tuệ không phải lúc nào cũng đi đôi với sự khiêm tốn.
Kết luận:
Qua những ví dụ trên, có thể thấy rõ rằng định nghĩa về “chiến thắng” trong board game không phải lúc nào cũng đơn thuần là đạt được mục tiêu cuối cùng theo luật. Đối với một số tựa game, vinh quang chiến thắng có thể là một gánh nặng, một cái giá đắt phải trả bằng những mối quan hệ, những giá trị đạo đức, hoặc thậm chí là sự hiểu lầm về bản chất cốt lõi của trò chơi.
Với tư cách là game thủ, có lẽ chúng ta cần nhìn nhận lại mục đích thực sự khi ngồi vào bàn chơi. Liệu đó có phải luôn là việc đè bẹp đối thủ bằng mọi giá, hay là tìm kiếm những trải nghiệm ý nghĩa hơn: những câu chuyện, những giây phút gắn kết, những bài học về chiến thuật, và cả những thử thách về bản lĩnh và đạo đức cá nhân? Đôi khi, việc chấp nhận không đứng đầu lại là cách để giữ lại những giá trị vô hình, bền vững hơn rất nhiều so với một khoảnh khắc “chiến thắng” trống rỗng.
Bạn nghĩ sao về những “chiến thắng” đầy nuối tiếc này? Có tựa game nào khác đã từng khiến bạn cảm thấy như vậy không? Hãy chia sẻ suy nghĩ và trải nghiệm của bạn trong phần bình luận bên dưới!
